Karar Destek Sistemleri
Karar Destek Sistemlerini Geliştirip Uygulayabilmek İçin Yönetim Bilişim Sistemleri’nin Kurulu ve Çalışıyor Olması Gerekli Midir?
Karar Destek Sistemleri (KDS), yöneticilerin karar verme sırasında bilgisayardan destek alabilmelerine olanak veren bilişim sistemleridir.
Yönetim Bilişim Sistemleri (YBS) ise, yöneticilerin karar vermelerini kolaylaştıracak olan bilgisayar destekli bilgi ve veri işleyebilen yazılım ve donanım sistemleridir.
Yönetim Bilişim Sistemleri sayesinde yöneticilerin karar vermelerinde etkili olan tüm veriler, gelişen ve ilerleyen veri teknolojileri ile çok fazla ve karmaşık verilerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Yöneticiler, karar alırken kullandıkları verileri kendi başlarına değerlendiremeyecek kadar karmaşık verilerle karşı karşıya kalmış, sonuç olarak da bu karmaşık verilerden daha anlamlı küçük parçalar oluşturma gereksinimi duyulmuştur. Bu noktada Karar Destek Sistemleri devreye girmiştir.
KDS ile yoğun ve karmaşık veriler, probleme göre modellenip daha anlaşılabilir düzeylere indirgenebilmiştir. Bu açıdan KDS, yarı yapısal problemlere yönelik olarak gelişmiştir.
YBS’lerin yönetici kararıyla ilişkisi doğrudan değildir; yönetici YBS ile edindiği raporları kendi analiz ederek bir çıkarım yapmak zorundadır. KDS’de ise yöneticinin kendi denetimi altında destekleyici araçların yaratılması biçimindedir.
Bu bilgiler ışığında KDS’ler, problemin modellenmesi ve araçların yaratılması açısından verilere ihtiyaç duyacaktır; bu veriler ise YBS’lerden elde edilmektedir. Bunun sonucu olarak da Yönetim Bilişim Sistemleri kurulu ve çalışıyor olmadan Karar Destek Sistemleri’ni uygulayıp geliştirebilmek mümkün değildir.
Bu bağımlılığı bir örnek ile açıklayacak olursak; bir çok şubesi veya bayiisi bulunan bir işletmede çeşitli ürünlerinin satışlarını, hangi ürünün hangi şubede hangi zaman aralıklarıyla satıldığını, kalan ürün stoklarını ve bu ürünün yeniden üretilip üretilmeyeceği, fiyat değişiminde satışların ne şekilde etkileneceği gibi yöneticinin alması gereken kararlar, problemler ortaya çıkmaktadır. Bu tip bir problemde öncelikle elektronik veri hareketi kurulmuş, ofis otomasyon sistemlerinin çalışır olması gerekmektedir. Aksi halde ürünün satışlarını, kalan stoklarını ve dahi nerede ne kadar satıldığı gibi soruların cevaplarına ulaşması mümkün olmamaktadır. Elektronik veri hareketi ve ofis otomasyon sistemleri ile yönetimde toplanan tüm bilgiler, yönetim raporlama sistemleri ile yöneticiye raporlanabilir. Çok çeşitli problemler ve satış / üretim optimizasyonu gibi konuları çözmek isteyen bir yönetici oldukça fazla ve karmaşık raporlarla sağlık sonuç alamayabilir veya uzun bir süreç gerektirebilir. Fakat üretim/lojistik ve fiyat politikasında yaşanacak en küçük bir aksama veya gecikme işletmeye büyük maliyetler doğurabilir. Bu aşamada elde edilen çeşitli raporlar istenilen probleme göre KDS’ler yardımıyla modellenir ve verilerden daha anlamlı bir üst özet bilgiye ulaşılabilir. Bu üst özet bilgi sayesinde de yönetici, ilgili ürünün üretimine, dağıtımına ve fiyat politikasına daha hızlı ve az hata ile karar verebilir.
Bu örnekten de anlaşılacağı üzere KDS’ler aslında Yönetim Bilişim Sistemlerinin bir parçası ve üst seviye etmenleri arasında yer almaktadır. YBS’lerin temel yapıları KDS için veri sağlar ve yine KDS’den alınan bilgiler ışığında Yönetim Bilişim Sistemleri daha sağlıklı ve hızlı çözümler üretebilme yeteneğine sahip olurlar.